Squla en de 21st century skills

4 maart 2020

Een paar weken geleden was ik te gast bij Squla. Wat een leuk bedrijf vol energieke mensen met hart voor leren. Hoe gaat Squla om met thema’s als mediawijsheid en digitale geletterdheid? Ik mocht een kijkje nemen in hun quizzen en deel mijn ervaringen in deze blog.

Wat is Squla?

Voor de mensen die Squla niet kennen: Squla is een online leeromgeving waarin kinderen van groep 1 tot en met 8 allerlei quizzen kunnen doen over diverse onderwerpen. Van rekenen en taal tot natuur, topografie, geschiedenis etc. Kinderen kunnen zowel thuis als op school met Squla werken.

Avatar & XP’s

Als ik inlog mag ik eerst een avatar kiezen. Tja, wat zal ik doen? Ik klik op het rode varkentje en kom op een dashboard met allemaal quizzen. Ik start natuurlijk met een quiz uit de 21 century skills en kies voor “informatie verzamelen”. Als ik de eerste 10 vragen goed heb, word ik toegejuicht door de Squla mascotte en verdien ik meteen mijn eerste XP’s en gouden muntjes. Ik kan direct verder met level 2 of naar de shop. Ik ben nieuwsgierig en ga naar de shop. Hier kan ik met mijn verdiende munten nieuwe avatars kopen of ‘doe het zelf cadeautjes’ (printbare knutsel werkjes). Leuk bedacht! Een goede offline tegenhanger naast al die online quizzen.

Quizzen over de 21st century skills

De quizzen over de 21^st century skills gaan over verschillende onderwerpen waaronder: informatie verzamelen, online ervaringen, kritisch kijken en programmeren. Ik ben vooral benieuwd naar de thema’s van digitale geletterdheid.

De quizzen onder “kritisch kijken” gaan over nepnieuws en reclame. De vragen zijn afwisselend van opzet: waar of niet waar, sleepvragen, aanklik vragen en soms mag ik zelfs een katapult afschieten. Qua inhoud is het vooral gericht op het herkennen van nepnieuws en reclame. Na elk antwoord krijg je een korte uitleg waarom dit wel of juist niet het goede antwoord is.

Informatievaardigheden

Er zijn verschillende thema’s die werken aan de informatievaardigheden van de leerling. Deze zijn heel praktisch van opzet: hoe maak je een werkstuk, waar moet je op letten bij een presentatie, hoe houd je een boekbespreking en hoe verzamel je informatie? In quizvorm leer je bijvoorbeeld hoe je een werkstuk indeelt in een titelpagina, de inhoudsopgave en hoofdstukken. Het blijft een quizvorm dus de kinderen gaan niet zelf aan de slag. Maar desondanks zet het kinderen wel aan het denken. Wat ik mis zijn vragen over hoe je binnen Google kunt werken met de toolbar. Hiermee leren kinderen hoe je sneller informatie kunt filteren. Deze zouden zich denk ik goed lenen voor quizvragen.

Online ervaringen

Bij de quizzen over het thema ‘online ervaringen’, komen vragen aan bod over sociale media, online gevaren en digitaal pesten. Wat me opvalt, is dat er ook een paar vragen zijn over Facebook, Twitter en LinkedIn. Dit zijn nou niet bepaald populaire apps onder kinderen op de basisschool. Maar gelukkig zijn er ook vragen over Snapchat, WhatsApp en Instagram. De vragen over digitaal pesten geven veel voorbeeldsituaties: hoe moet je reageren op een bepaalde vraag of wat is het verschil tussen plagen en pesten.

Programmeren

Squla heeft zelfs quizzen gemaakt over programmeren. Ik ben benieuwd hoe ze dat doen. Als ik kijk dan zie ik dat ze de quizzen ophangen aan Scratch. Ze laten de kinderen in een nieuw tabblad Scratch openen waarbij ze korte instructies krijgen. Hiermee maken de kinderen kennismaken met sprites en scripts. Ze leren hoe ze de sprites verschillende acties kunnen laten uitvoeren. Ik ben benieuwd of kinderen met deze instructies ook echt zelf aan de slag gaan.

Kortom

Squla biedt een mooie kennismaking met verschillende thema’s van mediawijsheid en digitale geletterdheid. Het ziet er aantrekkelijk uit en de munten en bekers die je verdient, zorgen er voor dat je gemotiveerd blijft. De inhoud die ze bieden sluit (op een paar uitzonderingen na) aan bij de belevingswereld van de kinderen. Wat ik wel jammer vind, is dat er geen mogelijkheden zijn om te discussiëren met medespelers. Bij het gebruik van sociale media en online omgangsvormen gaat het juist ook over meningsvorming. Squla geeft aan dat dat juist in de klas mag gebeuren. Verder mis ik nog wel een paar thema’s (o.a. slim zoeken op internet, privacy, online imago) en blijven de thema’s erg aan de oppervlakte. Wat dat betreft, liggen er nog kansen voor doorontwikkeling. Luisterend naar de plannen van Squla is dat ook precies wat ze gaan doen.

Van visie naar leerlijn digitale geletterdheid

8 januari 2019

Kindcentrum de Fontein speelde eerder met het hele team het Slim met media Visiespel. Hoewel dit veel inzicht opleverde in waar de school stond betreffende mediawijsheid en waar ze naar toe wilden, was het lastig om het om te zetten in een concrete leerlijn. De ICT-werkgroep klopte bij ons aan met de vraag of we hen verder konden helpen.

Door de bomen het bos

“We zagen door het bomen het bos niet meer”, aldus Yvonne Middendorp. Zij vormt samen met Madelon Bot en Rina Havekes de ICT-werkgroep van Kindcentrum de Fontein. “Er zijn verschillende modellen met deels overlappende maar ook verschillende competenties. We vonden het lastig om aan de hand van deze modellen keuzes te maken. Karin heeft ons in een praktische werksessie weer overzicht gegeven”.

8 herkenbare thema’s

“De competenties binnen zowel het competentiemodel mediawijsheid als de competenties van digitale geletterdheid zijn niet allemaal even concreet”, aldus Karin Sieders van Slim met media. “Wij merken vaak dat leerkrachten hun eigen interpretaties hebben bij de competenties en dan langs elkaar heen praten. En dat is funest voor het maken van keuzes in een leerlijn. Het is cruciaal om dezelfde taal te spreken en te weten wat je onder de verschillende competenties verstaat. Wij werken met 8 herkenbare thema’s:

online privacy & veiligheid
online omgangsvormen
commercialisering/online reclame
media & beeldvorming
informatievaardigheden
leren programmeren
ict-basisvaardigheden
media maken

Deze thema’s spreken direct tot de verbeelding waardoor je sneller en eenvoudiger keuzes kunt maken”.

Welke thema’s vinden wij belangrijk?

Madelon: “Aan de hand van de 8 thema’s hebben we zelf een verdeling gemaakt van welke thema’s we in welke groep een plek willen geven. Sommige thema’s komen in elke groep terug, sommige thema’s alleen in de bovenbouw. Omdat er geen discussie was over de inhoud van de thema’s, ging deze verdeling vrij snel. Het kader ligt er nu en dat is heel fijn. Vanuit hier kunnen we verder werken”.

Welk lesmateriaal past daarbij?

“Na de verdeling van de thema’s, zijn we bijgepraat over bestaande en actuele lesmaterialen voor mediawijsheid en digitale geletterdheid”, aan het woord is Rina. “Er is heel veel lesmateriaal beschikbaar. Zowel betaald als ook heel veel gratis materiaal. Maar om het kaf van het koren te scheiden kost tijd. Daar heeft Karin ons enorm bij geholpen”.

En nu?

Yvonne: “We gaan het kader verder uitwerken. Hierbij gaan we ook keuzes maken in hoe we het willen aan gaan bieden: als aparte lessen, in een projectweek en/of geïntegreerd in bestaande lessen. Op basis hiervan gaan we op zoek naar passende materialen”.

Docenten èn leerlingen aan de slag met de MediaChallenge

21 november 2018

Maandagmorgen 08.30 uur ergens op een school in Gelderland. Karin en ik bereiden samen onze dag van vandaag voor. De MediaChallenge met leerlingen én docenten van het Isendoorncollege in Zutphen. We verheugen ons er op. Dit is al de tweede keer dat we dit op deze school mogen doen en de vorige keer vonden we het zó gaaf. Dus dat belooft wat voor vandaag!

9.00 uur: in discussie met je docent over mobieltjes op school

Tegen 09.00 uur zijn leerlingen en docenten in lokaal 108 waar we de gezamenlijke aftrap doen. Voor de leerlingen best even wennen, een studiedag waarbij je optrekt met docenten. De leerlingen zijn juniormentoren: leerlingen uit HAVO-4 en VWO-5 die juniormentor zijn van een brugklas. Een concept dat op deze school al een aantal jaren goed werkt. Na een inleiding door Yola op mediawijsheid én digitale geletterdheid splits de groep zich in tweeën en spelen we in twee groepen ons Slim met media Visiespel. Anders dan anders omdat nu ook de leerlingen meedoen aan de discussies die ontstaan door de keuze- en dilemmakaarten. De leerlingen voelen zich veilig en vrij om hun mening over diverse onderwerpen te geven. En dat is verhelderend. Zowel voor leerlingen als docenten. Ze leren van elkaar, horen elkaars standpunt en begrijpen elkaar beter. Bijvoorbeeld als het gaat om wel of geen mobieltjes in de klas. Gelden dan dezelfde regels voor docenten als voor leerlingen? De meesten vinden van niet. Docenten mogen in de klas best hun mobiel gebruiken maar bellen in de klas gaat te ver. Leerlingen geven aan het fijn te vinden als elke docent dezelfde regel hanteert zodat het voor iedereen duidelijk is. Gaandeweg het spel worden de teams (leerlingen en docenten zitten in één team) steeds fanatieker en worden de discussies intenser. Samen bepalen zij ook wat de school goed geregeld heeft en waar de school nog meer in zou moeten investeren. Over het algemeen is er veel consensus en dat voelt goed. Bij iedereen.

12.00 uur: piano momentje

De tijd vliegt voorbij. Dat is vaak zo als je actief met iets leuks bezig bent. Het is dus tijd voor de lunch die door de school wordt verzorgd. Met zijn allen aan een grote tafel in de docentenkamer lekker smikkelen van heerlijke broodjes en ondertussen even napraten over de ochtend. En dan…. klinken er prachtige piano akkoorden. Een van de leerlingen is erachter gekropen en speelt heerlijk van zich af. Karin en ik, maar vooral Karin, waren erg onder de indruk. Wat moet dat heerlijk zijn…. zo jong en dan al zo mooi piano kunnen spelen! Wauw!

13.00 uur: MediaChallenge: #hoedan

Het middag programma begint. Karin is in charge. De teams van mentoren en juniormentoren gaan een MediaChallenge maken voor hun eigen brugklas. #hoedan? Dat legt Karin uit. Eerst brainstormen we over aansprekende stellingen en dilemma’s. Bijvoorbeeld “WhatsApp en YouTube gaan prima samen als ik huiswerk maak”. Aan de hand van een zelf gekozen werkvorm is het de bedoeling om de brugklasleerlingen te laten discussiëren over deze stellingen. De ene groep kiest voor een debat, de ander voor “over de streep”. Vervolgens is het de bedoeling dat de brugklasleerlingen aan de hand van onderzoeksvragen het thema verder uitdiepen. De les wordt afgesloten met een creatieve verwerking van de uitkomsten. De teams moeten even op gang komen maar zijn vervolgens heel intensief en betrokken met de opdracht bezig. Er wordt van alles uit de kast gehaald: Lesson-up, Mentimeter, filmpjes en de inzet van iPads. Aan het eind van de middag zijn er zes lessen; voor elke brugklas één. Elk team houdt een elevatorpitch waarbij de gemaakte les gepresenteerd wordt. En dan blijkt dat iedereen zijn eigen aanpak had. Wat mooi om te zien! De lessen worden nu verder uitgewerkt en gaan binnenkort in de brugklassen gegeven. En een uitnodiging om bij die lessen te zijn, hebben wij al op zak!

16.15 uur: De klus geklaard

Het lokaal 108 is weer leeg. Karin en ik ruimen de boel op, zetten alle tafels en stoelen weer op hun plek, sluiten onze digitale tools af en zetten het digibord uit. We kijken elkaar aan en hebben genoeg aan elkaars blik. Het was weer net zo leuk én goed als vorig jaar! We hebben ontzettend leuke reacties gekregen. Niet alleen van de docenten maar juist ook van leerlingen. Hier krijgen we energie van. Wat ons betreft doen we dit volgend jaar weer.

16.30 uur: Op huus an

Onze auto’s staan naast elkaar op de parkeerplaats. We stappen in nadat we elkaar een fijne avond gewenst hebben en dan rijden we achter elkaar weg. De een gaat naar links, de ander naar rechts. Allebei met een goed en voldaan gevoel.

MediaChallenge door & voor leerlingen (1)

21 november 2018

Vanmiddag ben ik uitgenodigd bij klas 1A van het Isendoorncollege in Zutphen. Mevrouw de Kruif is mentor van deze klas en heeft vorige week samen met haar twee juniormentoren meegedaan aan het visiespel en de mediachallenge van Slim met media. Daar hebben zij een mediachallenge bedacht om met hun eigen mentorklas te doen. En dat gaat vanmiddag plaatsvinden: midden in de Week van de Mediawijsheid. Om iets meer tijd te hebben, is er voor gekozen om de pauze bij het mentoruur te plakken.

Famke Louise

De les start met een filmpje van Famke Louise. De twee juniormentoren hebben hier bewust voor gekozen omdat er recentelijk een documentaire over Famke Louise is gemaakt. Hierin is te zien hoeveel haatreacties deze YouTuber krijgt op haar video’s en wat dat met haar doet. De klas ziet zelf ook vaak haatreacties staan onder video’s maar zegt het zelf niet te doen.

Stellingen

Aan de hand van verschillende stellingen gaat de klas in groepjes in gesprek over mediawijsheid. Ik schuif aan bij een groepje die discussieert over de stelling “Je vriend/vriendin wordt lastig gevallen op sociale media. Wat doe je? Grijp je in of niet?”. Dat ligt er aan, zegt de een, wat er gebeurt en hoe vaak. Soms is het beter om niets te doen en het te negeren want dan haken ze wel af. Maar als het erger wordt dan spreek ik de persoon er wel op aan, zegt een ander. Of ik ga naar de mentor om het te zeggen, vult een ander aan. Na 15 minuten gaan de groepjes voor de klas hun stelling kort presenteren. Met de stelling “Appen op de fiets is veel te gevaarlijk, dus dat doe ik niet” is iedereen het eens maar geven ook veel leerlingen eerlijk toe dat ze het wel eens doen. Meestal moet er dan een ander liedje worden opgezet.

Kahoot

Tot slot is er een Kahoot gemaakt door de twee juniormentoren over allerlei mediawijze thema’s met zowel kennisvragen als meningsvragen. De leerlingen zijn enthousiast en doen fanatiek mee. Jan mag zich de winnaar noemen!

Mediawijze woordzoeker

De leerlingen krijgen een woordzoeker mee met allemaal woorden die te maken hebben met sociale media en mediawijsheid. Die moeten ze de volgende mentorles inleveren. Is dat huiswerk? Ja, de juniormentoren willen dit volgende week ingevuld weer terugzien.

Wat ontzettend gaaf om te zien hoe deze twee juniormentoren deze les hebben gegeven. De les zat super goed in elkaar qua afwisseling en inhoud. Hoe vonden zij het zelf gaan?

Hoe ging ’t?

Digitale geletterdheid als apart vak?

26 januari 2016

In een blog van Linda Vonhof (Social Mediawijs) werd ik getriggerd door deze vraag. Ze stelt deze vraag naar aanleiding van de presentatie van het eindadvies van het Platform Onderwijs2032. In dit advies staat dat digitale geletterdheid een verplicht onderdeel moet zijn van het kerncurriculum. Maar betekent dat ook dat het een apart vak zou moeten zijn? De voors- en tegens lees je hier.

Digitale geletterdheid in het kerncurriculum
Het kerncurriculum valt volgens het Platform Onderwijs2032 uiteen in:

Basisvaardigheden:
> Taalvaardigheid (Nederlands en Engels)
> Rekenvaardigheden (incl. wiskunde)
> Digitale geletterdheid
> Burgerschap

Kennisdomeinen
> Mens & Maatschappij
> Natuur & Techniek
> Taal & Cultuur

Wel een apart vak
Als je digitale geletterdheid als apart vak aanbiedt, dan benadruk je mijn inziens veel meer het belang. Ten minste als je uitgaat van het huidige perspectief op het onderwijs waarin vakken als Nederlands en Engels toch een aanzienlijk groter belang hebben dan burgerschap. Bovendien zorgt een apart vak voor meer aandacht vanuit uitgevers en ontwikkelaars. En alles wat je aandacht geeft groeit! Natuurlijk hebben uitgevers ook een commercieel belang, maar uit ervaring weet ik dat zij met veel passie en deskundigheid werken. Een apart vak zorgt er bovendien voor dat docenten die nu nog niet voldoende digitaal geletterd zijn, de ruimte krijgen om dit te ontwikkelen. En leerlingen van nu hoeven niet te wachten tot dat het docentenkorps voldoende competent is om het te integreren.

Geen apart vak
Aan de andere kant is het ook vreemd om digitale geletterdheid als een apart vak aan te bieden omdat het in alle vakken al een natuurlijke plek inneemt. Denk bijvoorbeeld aan programmeervaardigheden die je nodig hebt bij het maken van een robot bij techniek. Of het kunnen beoordelen van verschillende nieuwsbronnen bij Nederlands. Hoe mooi is het dan om dit te integreren en het op die manier aan te leren?

én/én
Misschien is het goed om het één te doen en het ander niet te laten. Biedt digitale geletterdheid als apart vak aan en integreer het daar waar het al kan. Op die manier bied je de kennis en vaardigheden waar kinderen recht op hebben en kun je als school tegelijkertijd werken aan het opbouwen van voldoende competenties binnen je docententeam om het uiteindelijk volledig te integreren.

Wellicht bedoelt het Platform Onderwijs2032 dat wel met het kerndeel en het keuzedeel.

Wat vinden jullie? Digitale geletterdheid als apart vak of niet? Ben benieuwd naar nog meer voors- en tegens!

Tag:digitale geletterdheid