Hoe beïnvloedt de filterbubbel ons leven?

18 mei 2017

Herken je dat? Dat je thuis een les voorbereidt voor je leerlingen en dat als je op school komt je dat ene filmpje niet meer kunt vinden. Terwijl Google dat filmpje bij jouw thuis als eerste resultaat liet zien. Of dat je opzoek bent naar een vakantie en ziet dat de aanbieding van gisteren opeens in prijs is gestegen? Dat heeft te maken met “de filterbubbel”. Maar wat is dat nou precies? Welke invloed heeft de filterbubbel op ons leven? En hoe kunnen we deze filterbubbel doorbreken? Dat lees in je deze blog.

Wat is de filterbubbel?

In 2011 werd de “filterbubbel” als term geïntroduceerd door internet activist “Eli Pariser”. Hij schreef een boek “The Filter Bubble: What the Internet is hiding from you”. Hij omschrijft de filterbubbel als een filter dat jou informatie aanbiedt op basis van jouw voorkeuren, de dingen die je werkelijk doet en de voorkeuren van mensen zoals jij.

Hoe weet het internet (of liever grote zoekmachines als Google) wat jouw voorkeuren zijn? Dat komt door de zogenoemde cookies: kleine tekstbestandjes die op je computer, tablet of mobiel worden geplaatst en die informatie opslaan over je surfgedrag en klikgedrag. Google presenteert dit zelf als “meedenken”. Soms is dat heel handig want door de cookies hoef ik me niet meer bij allerlei website aan te melden. De cookies onthouden dit voor mij. Maar soms is het heel onhandig of zelfs nadelig bijvoorbeeld als de prijs van die vlucht opeens is verhoogd. En het beïnvloedt ons beeld op de wereld dichtbij en veraf.

De social media bubbel

Die filterbubbel is er niet alleen op internet maar ook op sociale media. Kijk maar naar Facebook. Facebook laat jou die posts zien waarvan ze denken dat je ze leuk vindt. Want hoe leuker jij het vindt, des te groter de kans dat je gaat kijken, gaat klikken en gaat delen. Oftewel hoe groter de kans dat je vaker en langer op Facebook bent. En dat is dan weer heel belangrijk voor hun advertenteerders. Immers hoe vaker en langer mensen op Facebook zitten des te interessanter is het voor een bedrijf om daar reclame te maken. De posts die in je tijdlijn verschijnen, worden ook hier bepaald door een algoritme. Elke like, klik en of reactie die op een bericht geplaatst wordt, stijgt in Edgerank (de waardering die Facebook geeft aan een bericht). Berichten die geen hoge edgerank hebben, komen niet in je tijdlijn.

Het onderstaande filmpje laat heel mooi zien hoe de filterbubbel werkt en wat de gevolgen kunnen zijn.

https://youtube.com/watch?v=RZkZ-PLJzas

Wat doet de filterbubbel met meningsvorming?

Dat je geselecteerde berichten ziet in je tijdlijn op Facebook vind ik een zorgelijk idee. Op sociale media volg je (voornamelijk) gelijkgestemden en daarmee zie je in je tijdlijn nieuws, feiten en meningen die grotendeels overeenkomen met jouw mening. Maar een mening kun je toch pas vormen als je verschillende standpunten hoort en dingen vanuit verschillende perspectieven ziet? Als we die in onze sociale filter bubbel niet zien wat gebeurt er dan? Bovendien heb je deze vaardigheden (het leren kijken en luisteren naar andere standpunten) nodig om met respect met anders gestemden om te gaan. Met respect, maar liever zou ik zeggen met een nieuwsgierige open houding. Het woord “respect” wordt altijd zo snel uitgesproken: “Jij mag vinden wat je wilt hoor, ik respecteer dat.” Maar is het niet sterker als iemand vraagt: “Waarom vind je dat?”. We zijn goed in het respecteren van elkaars meningen, maar we zijn niet goed in het echt willen begrijpen van elkaars meningen. Daar maak ik me wel eens zorgen over. De verschillen worden steeds groter en voordat we het weten, leven we in een samenleving met zeer uiteenlopende meningen die bijna niet meer met elkaar in verbinding staan omdat we met z’n allen in onze eigen bubbel zitten.

Die zorg van mij had Eli Pariser al in 2011 en deelde dit in een persoonlijke TED-talk die inmiddels meer dan 3,8 miljoen keer is bekeken waarin hij duidelijk maakt dat de filterbubbel slechte gevolgen zal hebben voor onszelf en de democratie.

5 tips om je filterbubbel te doorbreken

Je kunt de filterbubbel verminderen en soms zelfs doorbreken. Ik geef je 5 tips:

1) Browsercookies verwijderen

Als je de cookies die jouw surfgedrag bewaren en opslaan, verwijdert dan vermindert dit jouw filterbubbel. Dit kun je doen bij de instellingen van je browser. Bij Google Chrome kom je met de sneltoets Ctrl + H (windows) direct in het scherm waar je je browsegegevens kunt verwijderen. Bij een mac kun je dit doen met het commando shift-cmd-backspace. Wel belangrijk om te weten, is dat dit een eenmalige handeling is. De cookies worden gewist maar vanaf het eerste moment van zoeken ook weer opgebouwd.

2) Geschiedenis niet bewaren

Als je wilt dat Google je geschiedenis helemaal niet bewaart, dan kun je dit aanpassen als je bent ingelogd. In je Google-account vind je onder “activiteitsopties” de optie “het bijhouden van jouw Web- en app-activiteit onderbreken”. Hier vink je aan wat je wel en niet wilt onderbreken.

3) Gebruik een anonieme zoekmachine

Er zijn zoekmachines die je privacy en zoekgedrag beschermen
en waarbij geen persoonlijke informatie wordt gedeeld.
Bijvoorbeeld DuckDuckGo of StartPage.

4) Verander je instellingen op Facebook

Op Facebook heb je een kleine invloed om je filterbubbel iets te beperken. Kies bij “nieuwsoverzicht” voor “meest recent” in plaats van “topverslagen”. Op die manier vermijd je dat de populairste berichten bovenaan staan. Je kunt ook instellen van wie je (personen of bedrijven) de berichten als eerste wilt zien. Zo kun je ervoor kiezen om verschillende nieuwsbronnen te volgen en aan te geven dat je hun berichten als eerste wilt zien. Natuurlijk helpt het ook als je bewust mensen of bedrijven volgt, die buiten je “comfortzone” liggen. Op die manier zul je ook dingen zien die zij liken of posten.

5) Mix je informatiebronnen

Gebruik niet alleen sociale media als informatiebron maar lees een krant, een tijdschrift, of een boek, lees en bekijk een nieuwssite en een opinie-site of kijk het journaal, een documentaire of een TEDex. Oftewel mix je informatiebronnen. Op die manier doorbreek je de bubbel en krijg je een bredere kijk op de wereld.

Wil je meer weten over de filterbubbel?

Neem contact met ons op: